Ik finn dat richtig, wat Jan Oetjen seggt hett - un ok anner Lüü, glööv ik -: Wi mutten natürlich anfangen, de Ollen van lüttje Kinner Tospraak geven un Mood maken, dat se hör Kinner up Platt uptrecken.
Denn jede van uns weet - dat is ja en heel oll Regel -: Dat word immer stuurder, Platt to lehren, je oller du worst. Wi mutten tatsächlich de Ollen, de noch Platt könen, good toproten – un dat hebben se in de 70er-Jahren neet maakt. As mien Ollen mi uptrucken hebben, daar was dat verschrien, dat de Kinner Platt lehrden in Huus. Dat was en groot Fehler. Dat is gaar kien Fraag. Also mutten wi vandaag de Lüü, de noch Platt könen, Mood maken un toproten, dat se hör Kinner up Platt upwassen laten. Platt van Anfang an! Denn jede Drüppje hülpt, seeg al dat Miegertje, un dann strull se in ’t Watt.
Wo löppt dat nu in Vörscholen un Scholen? - Wi Grönen bünd daarför, dat Platt in Vörscholen un Scholen lehrt word. Avers na mien Menen mutt dat so wesen, dat Ollen, Mesters un ok Kinner dat mitmaken willen. Wi könen dat neet over de Koppen van de Kinner maken. Ik glööv, man kann en Regionalspraak neet helpen, wenn wi dat tegen de Will van de Ollen un van de Kinner un van de Mesters dörsetten willen. Dat geiht scheev in mien Ogen.
Avers dat is richtig, dat wi de Vörscholen un de Scholen Platt anbeden un dat se Hülp kriegen un dat se dat ok bruken. Daar is ‘t in mien Ogen tatsächlich so, dat wi daar noch mehr maken mutten. Wi bruken mehr Lehrboken. Daar segg de Andrag ok: Wi hebbt daar en bietje wat; avers dat is noch neet so richtig wat Dörslaandes. Wi bruken vör allen Dingen mehr Mesters, de Platt könen, in de Scholen. Daarfür mutten wi unbedingt an de Universitäten warven. Dat is villicht ok en Probleem, dat wi momentaan nur so ’n halv Professur in Oldenburg hebben.
Platt in Verwaltung un in Gemenen: Natürlich, dat Recht is intohollen. De Europäische Sprachencharta hebben wi unnerschreven un de is antowenden. Natürlich is dat mooi - find ik ok - wenn in Gemenen of in Verwaltung de Lüü Platt proten könen - of Platt snacken könen - un dat de Lüü hör egen Schrievtüüg ok daar ofgeven könen - gaar kien Fraag.
Ik find dat abers schon en bietje problematisch - mutt ik seggen -, wenn wi de Ämters verplichten, in jede Amt un up jede Stee en Plattdüütschproter intosetten. Dat word en Problem in mien Ogen, of
wi dat leisten könen, of elk Gemeen dat kann. Insofern sallden wi daarför warven, find ik, dat de Gemenen dat maken. Avers per Gesett dat vörtoschrieven, dat elk in de Verwaltung Platt proten kann, find ik en Stück wied problematisch, mutt ik echt seggen.
Na mien Menen hebben wi de beste Mögelkheid över de Kulturvereine un de Landschaften, Platt to plegen un to bewahren. Platt is nu maal en heel spezielle Kulturgood. Daar passeert ok en heel Bült. Ik find dat z. B. wunnerbaar, dat wi jetzt junge Bands hebben in Nedersassen, de up Platt singen, also z. B. up Platt rapt. Dat hebb ik vörher noch nooit höört. Wi singen mittlerwiel ok to minn Platt. Dat is en heel good Möglichkeit, Leder up Platt to oversetten.
(Tostimmen bi de GRÖNEN - Karl- Heinz Klare [CDU]: Du kannst dat ja maal vörmaken! - Klocke van Präsi- dent)
- Letzter Satz, Herr Präsident. Up Platt düür ik eenmaal en halv Minüüt langer proten. - Platt is wat heel Besünners, en Spraak von Hunnerten van Jahren. De mutten wi versöken to bewahren. Avers in mien Ogen is dat so: En Spraak kann neet overleven blot dör Gesetten un dör Zwang. De Lüü mutten disse Spraak hooghollen.
Deswegen: Platt unnerstützen, Platt lehren, Platt proten - so vööl, as ‘t geiht! Avers kien Platt dör Gesetz.
(Bifall in ’t hele Huus - Karl-Heinz Kla- re [CDU]: Du muss ok an de To- schauers denken! De köönt dat ok nich verstahn!)
Mien Heer Präsident! Hooggeachte Huus! Mien Damen un Heren! Eerst maal besten Dank för de Debatte hier. Ik bün heel blied doröver, dat wi van Jan-Christoph Oetjen un insbesünner ok van Ralf Briese hier konstruktive Satzen, Woorden un Bidräge höört hebbt.
Ik mutt allerdings seggen: Mien leev Herr Poppe, hier op een Sied de Minister vörtosmieten, dat he Klamauk maakt, un dann up de anner Sied hier mit en Snarrbüdelee uptotreden,
de dat Grundprobleem utmaken deit, wat wi hebbt - dat de plattdüütsche Spraak jümmers so dorstellt word, as wenn dat wat is, wor man över laggen kann, wat lusti is, aver nix, wat man eernsthaftig mitnanner beproten mutt -, dat funn ik nich up Stee. Dat was nich good, wat se maakt hebbt. Dat hett de Saak, dat Thema hier nich wiederbrocht.
Wenn man an dat Thema „plattdüütsche Spraak“ rangeiht, dann mutt man sük eenmaal ankieken - dat hett de Analyse van de Lannesregeren brocht; besten Dank noch maal dorför -: Wo is de Situation?
Wi hebbent in Noorddüütschland 2,5 Millionen Minschen, de aktiv Plattdüütsch proten. Dat klingt na en heel Bült. Nedersassen is dat Land, waar in de Bereich an meesten los is. Aver ok in Bremen, in Hambörg, Mecklenbörg-Vörpommern, Schleswig-Holstein, Brandenbörg un in Westfalen word noch en ganzen Bült Plattdüütsch proot. Man: Dat sünd maal dübbeld so vööl west: 5 Millionen.
Vörhen is maal seggt worden: Wo kummt dat egentlich, dat wi bi 2,5 Millionen landt sünd? - As ik en lüttjet Jung was - so in de 60er-, 70er-Jahren, in de Tied gung dat los -, dor is dat up eenmaal bi de Ollen verpönt west un in d‘ School verboden west, Plattdüütsch to proten. Wiel de Mesters deelwies de Kinner nich verstahn kunnen, hebben se domaals seggt: Wi verbeden dat. Wi willt nich mehr, dat de Kinner in d‘ School Plattdüütsch proten. - Un dat heet, de Ollen hebben dat Signal kregen: Bringt jo Kinner kien Plattdüütsch mehr bi!
proten, hebbt dat aver nich richtig henkregen. Dordör is en Dilemma in de Kuntreien, wor dat domaals stattfunnen hett, passeert, dat bit vandaag Wirkungen hett in Sprachkultur, Sprachkompetenz un Vergliekbares.
Domaals hebben wi in d‘ Scholen en Fehler beleevt, de wi vandaag mi en Bült Deiten ok repareren mutten.
De Fraag is: Wo wied kann man dat överhoopt repareren? Denn dat Utgangsprobleem, dat de Mesters in d‘ School stahn hebbt un de plattdüütschen Kinner nich verstahn kunnen, dat hebbt wi vandaag immer noch.
Ik hebb Verständnis dorför, dat man immer seggt: Kinners noch maal, de Lehrstohl in Göttingen, dat is domaals all so kommood west, so mooi west. Un dann hebbt ji dat in Oldenbörg ganz anners maakt. Aver de Wahrheid is: Dat Eerste, wat wi henkriegen mutten, is, dat wi so vööl Mesters – Lehrer – as ’t irgend geiht kriegen, de in de Laag sünd, mit de Kinner weer Plattdüütsk to proten, dormit wi in School un in Kinnergaarn överhoopt wat dreihen könt an dat Thema.
Un dor is doch eerst maal en goden Botschaft in de Antwoord van Landesregeren: Wi hebbt nich mehr teihn, fievteihn, twintig - wi hebbt nu tweehunnert, de dat in Ollenbörg maken. Dat is en Punkt, wor man ansetten kann.
Man mutt weten: De proten noch nich all Platt. Dat is de nächste Tree, de wi nu gahn mutten, dat wi nich blot de Studenten dorto kriegen, dat se sük dormit utnannersetten, wat dor passeert, sondern wi mutten hör dorto kriegen, dat se ok richtig lehren, wo man Plattdüütsch proten deit un wo man mit de Kinner Plattdüütsch proot un de Kinner dat bibringen deit.
Dor sünd wi mit Heimatbund een Menen: De Kinnergaarn, de Grundschool, ok de Sekundarstufe I, dat sünd de Bereiche, wor man nasetten kann, wor man upsetten kann un upsetten mutt, um överhoopt dorför to sörgen, dat wi in een off twee Generationen jümmers noch irgendwor Richtung 2,5 Millionen Minschen in Noorddüütschland hebbt, de in de Laag sünd un Spaaß doran hebbt, Plattdüütsch to proten, wiel se dat als hör Identität betrachten.
Plattdüütsch word immer als Kultuurgut behannelt. Dat is dat seker ok. Dat hett wat mit Tradition to
doon. Ik kenn aver noch en ganzen Bült Lüü, vandaag, ok junge Lüü, för de is dat identitätsstiftend. De willt nich Düütsch proten. Wenn de unnernanner sünd, wenn de an ’t Skatspölen sünd oder Beer drinken oder irgendwor up d‘ Footballplatz stahn oder mientwegen ok Koffje mitnanner drinken, wat ok immer, de willt mitnanner Plattdüütsk proten. Dann sünd da enige tüschen, de köönt dat nich so recht, de mutten sük dann infinden, daar mutt man en bietje Mood hebben, um dat to lehren.
Ik find good, dat us Landesregeren in de Erlass to de Regionalspraken, de an 1. August 2011 rutkomen is, seggt hett: Wi willt, dat in d‘ School disse Saak anners behannelt word, as dat bis jetzt de Fall west is. Wi willt, dat de plattdüütsche Spraak en Bedüden hett, in d‘ Tüügnis uptaucht un, wenn man dat as Wahlpflichtfach wählen deit, sogaar genauso behannelt word as jede anner Note ok - dat heet in Klaartext: Man kann ok daarmit sittenblieven, wenn man ‘t nich henkriggt.
Dat is de tweede Deel. De eerste, dat is dat Utbilden van de Mesters; de tweede is, dat Angebot in de Scholen so uptosetten un so intogliedern in de Unnerricht, dat de plattdüütsche Spraak dor nich blot bibrocht word, man ok eernst nohmen word.
De darde Punkt, de wi nu henkriegen mutten, is, dat wi de vernetzen, de dat köönt - nich blot de Hoogschool, man ok de Utbilden van de Grotjohrigen, de Wiederbildungsmaßnahmen un de Landskuppen, de ganz besünners in Ollenbörg un in Oostfreesland en wichtige Funktion övernohmen hebbt -, dormit se sük mit annern tosamen, de villicht noch en bietje minner Erfahrung dormit hebbt, wo man dormit umgahn deit, uttuschen köönt un in de eenzelne Scholen de plattdüütsche Spraak noch en bietje beter upsetten köönt.
Ik find de Botschaft prima, dat elke Tweede van de Germanistikstudenten in Ollenbörg in de Loop van hör Studium minnstens een Veranstalten in Plattdüütsch beleggt; dat is de Stand vandaag. Bi de Personalutstatten kann man immer diskuteren, kann man immer seggen: Mehr! Mehr! Mehr! - Kloar mutten wi nu beproten, wor man eenzelne Stellen verlängern mutt, de in de Finanzeeren utlopen, un anre Fragen. Dor sünd wi in gode Verhanneln.
Ik hebb ok ankündigt: De Groot Anfraag mit de Antwoorden is nich dat Enn van de Diskussion, man för uns de Grundlaag för de Debatte, de wi föhren mutten. Wi wullen de blot nich in luftleeren Ruum föhren.