Ik hoop, dat de Schriftführers enigermaten mitkregen hebbt, wat ik seggt hebb, un dat up Plattdüütsch protokolleren köönt. Ik hebb dat nämlich nich upschreven. Deit mi leed.
Velen Dank, Ulf. - Ik hebb gaar kien schrieven sehn. Ik glööv, de hebbt gaar nich mitschreven daar vörne. Aver dat word klärt.
Mien leve Heer Präsident! Leve Kolleginnen un Kollegen! In Neddersassen gifft dat neben de hoochdüütsche Spraake noch twee annere bannig wichtige Spraken. Hier kann man meestens in Nörden, aver - Ronald luuster mi to - ok af un to in Süden van Neddersassen Plattdüütsch snacken oder proten oder kören un ok - bi mi in Seelterlound - Seeltersk boalen. Disse dree Spraken sind Deel van use Kultur un us Identität, un se dröfft nich utstarven.
Dat hett ok ne Tied geven - Ulf Thiele hett daar ok al van snackt -, do wullen de Öllern nich, dat ehre Kinner Plattdüütsch lehrden. Dat holden se för oldbacksch, un se harren Angst, dat dat för de Schoolkinner nich good was.
Dat wöör en groten Fehler; dat weet wi vandage. Dat is ok bedröövt; denn daarum fehlt us vandage ne ganze Masse Plattsnackers.
In de lesten 20 bit 30 Jahr hett sik dat düdlich verbetert. Wi sind uns enig, dat dat Plattdütsche un dat Seeltersk to Neddersassen höört wie Wind un Water. De Lüer hier möcht dat ok nich missen.
Vandage weet wi ok, dat Kinner, de Plattdüütsch snacken köönt, ok annere Spraken veel eher lehrnt un dat ok beter upnehmt.
Daar hett ok de Europäische Sprachencharta ut dat Jahr 1998 mit to bidragen, de in 1999 in Düütschland Gesetz wurden is. Daarmit wurd wiest, dat wi de Regionalsprake Platt un de Minderheitensprake Seeltersk bewahren un fördern wullt.
Wi hebbt in de lesten Jahren in Landdag veel tohope up den Wech brocht. Dat is hier in dat Hoge Huus - ik glööv, dat kann man seggen - immer wat Besünners. Daar hebbt all Fraktionen immer mitmaakt.
köönt in use Scholen de Kinner ok Plattdüütsch lehren. De Scholen, de daar mitmaakt, werdt van use Kultusministerin eenmaal in Jahr daarför besünners uttekent.
In Oldenborg an de Universität is in de lesten Jahren - dat hebbt wi unner Rot-Grün maakt - de Lehrstuhl för de nedderdüütsche Sprake up Duur inrichtet wurden. Wer Schoolmeester werden will, kann dat dor ok studeren, un dat werdt ok good nafraagt.
Jüüst för de jüngeren Lüer gifft dat Projekte wie PLATTart un Plattsounds. Daar hölpt ok dat Land Neddersassen, dat wi dat towege kriegt. - Ulf, bi en gemeinsamen Andrag gifft dat ok Saken, de wi beiden in use Reden hebbt.
Ohne de velen Plattsnackers in dat ganze Land, de sik för disse Sprake insett, ohne ehre Hülpe un Ünnerstützung wören wi aver noch lange nich so wied. An disse Lüer köönt wi alle nur van Harten Dank seggen.
In de lesten Weken un Monate - dat wören bold twee Jahr - hebbt wi us tohopesett mit Lüer ut alle Fraktionen, mit de toständigen Lüer ut de Ministerien. Wi harren ok gode un masse Hülpe van den Heimatbund un van de Vertreder van de unnerschiedlichen Gruppen van Plattsnackers in ganz Neddersassen.
Wi hebbt us fraagt, wat wi nu maken mööt, dat dat mit de plattdüütsche Sprake wiedergeiht. Dat gifft bold gaar kiene Familien mehr, waar Öllern un Grootöllern de Kinner de plattdüütsche Sprake bibringen köönt. Waarüm dat so is, hebb ik an Anfang vertellt.
Daar is ok wat bi rutkomen. Dat köönt ji in Hochdüütsch in usen Antrag nalesen. Wi hebbt us ankeken, wat dat nu al gifft un wo wi daar wiedermaken köönt.
Dat, wat wi nu al at Projekt in de Grundscholen hebbt, willt wi up Duur fasteschrieven un ok annere Scholen daar mit rinnehmen. Wi willt dat ok in de Sekundarstufe I wiedermaken. De Kinner, de in de lesten Jahren in de eersten bit veerten Schooljahre Plattdüütschünnerricht harren, koomt nu in de högeren Klassen. Daar, waar dat geiht, schöölt se ok wiedermaken könen.
Wi willt ok, dat mit de Universität Oldenborg snackt werd, dat daar dat Plattdüütsch-Angebot utbauet werd. Denn för Plattdüütschünnerricht bruukt wi mehr Schoolmeesters, de de plattdütsche Spraak ünnerrichten köönt.
Un wi mööt ok en beten mehr doon, dat wi ok de Saken, de in Ünnerrricht för Plattdüütsch bruukt werd, sülvst maken köönt. Denn dat gifft dat ja nich eenfach so to kopen. Mit de Bökers kann man ok nich immer so wiedermaken.
Ich geev to, dat wi ok so en beten na SchleswigHolstein oder Hamburg luurt hebbt un daar ok en paar Saken övernohmen hebbt.
Bedanken will ik mi ok bi alle, de us daarbi hölpt hebbt, dat wi jo dissen Andrag vandage so vörleggen köönt.
Na un na willt wi daarto komen, dat van Kinnergaarn bit na dat Abitur daar, waar dat geiht, Plattdüütsch anboden werden kann. Daar bruukt wi jo Hülpe un Ünnerstützung.
Ji weet, dat ik ut den Landkreis Cloppenburg koom. Deshalb will ik jo besünners ok dat Seeltersk an ‘t Harte leggen.
"Seelterlound“ – so ludt die Nome fon dät Seelterlound in sien ooldfräiske Toal. Een regionoale Bisunnerhaid, nämelk een mäd platdüütske Elemente truchsätte Varität fon ju Fräiske Toal.
As „Litst Toal-Ailound fon Europa“ waas dät Seelterlound 1991 in 't Guinness-Bouk fon do Rekorde fertreden. Ätter een Unnersäikenge uut dät Jíer 2000 wäd düsse Toal bloot noch fon 2.250 Ljude in Seelterlound boald.
Sänt August 2010 reke sik wäkke Seelterfräizen Moaite, ju Seelter Toal wier tou Lieuwend tou brangen un tou biwoarjen, mäd amtelken un finanziellen Stöän in dät Modellprojekt "Dät Seelterlound as Modellregion foar äddere Moortoaligaid“, een Touhopeoarbaid mäd dät Lound Läichsaksen, ju Aastfräiske un ju Ooldenbúrigske Loundskup.
Sin is dät Koastere un Jüffere uuttoubíldjen, do in ju Seelterske Toal fiks tou moakjen, didaktisk tou skouljen un Materioal häär tou stalen foar dän Skoul- un Bäidenstuun-Unnergjucht.
Meine Damen und Herren, für viele von Ihnen sind diese plattdeutschen und saterfriesischen Aussagen etwas ungewohnte Klänge. Das gebe ich zu. Daher wird es sicherlich zu meinen mündlichen Aussagen auch eine hochdeutsche Übersetzung geben. Die werde ich dem Stenografischen Dienst zur Verfügung stellen.
Velen Dank, Renate. Du hest dat so upschreven up Platt, hebbt wi jüüst sehn. Dat is schon en besonnere Kunst, dat du dat up Platt upschrieven kannst.
Jetz hebbt wi den nächsten Redner. Dat is JanChristoph Oetjen van de FDP-Fraktion. Bitte schön, Jan! Du hest dat Woord.
Geachte Vörsitter! Leve Froonslüü un leve Mannslüü! Vandaag snackt wi nu över en Andrag, de dat Plattdüütsche un dat Saterfreesch na vörn bringen schüllt. Düssen Andrag bringen de veer Fraktionen hier in Landdag tohopen in. Dat is nich all Dag so. Vun daarher is dat wat Besonneres.
Mien ersten Dank geiht aver nich an de veer Fraktionen, sonnern an den Heimatbund - Julia Schulte to Bühne un de AG för ’t Niederdüütsche will ik hier nennen -, de den Anschwung för düsse Initiative geven hebbt. Wie hebbt bannig maal tohopen seten. Twee Jahr hebbt wi daaröver geklookfiedelt un düssen Andrag beraatslaagt. Nu hebbt wi düsset Ergebnis, wat in düssen Andrag in is. De veer Fraktionen un ok de Lüü ut de Ministerien wöör all kompromissbereit. Daarför segg ik Dankeschön. Hett Spass maakt, met jo to proten.
Plattdüütsch is en wichtigen Deel von use Landeskultur. Aber de Plattsnackers ward nich mehr, sonnern de ward eher weniger. Wenn dat Plattdüütsche aver en lebendige Spraak blieben schüll, denn mööt wi in alle Regionen, waar dat Plattdüütsche to Huus is, de Kinners daarto bringen, dat Plattdüütsche to lehren.
Vandaag weet wi ja, dat Bilingualität wat Positives is. Wi maakt da to Huus ok, nich mit Platt, sonnern mit Französisch. Aver Bilingualität hölpt, dat de Kinners Spraken lehrt. Dat is ok so, wenn de Kinners Hoochdüütsch un Plattdüütsch snackt.
Wi mööt ok daarför sorgen, dat dat Plattdüütsche för de Jugendlichen cool is. Daarum hebbt wi PLATTart un Plattsounds un süke Saken. Ik glööv, wenn wi dat Gefühl röverbringt, dat dat Plattdüütsche nich wat Altbacken is oder wat van de
Dat klappt ganz good in Oostfreesland, in Kreis Staa, in Cuxhoven un ok in dat Oldenborger Münsterland, aver even nich in alle Regionen so as daar. Daar hebbt wi noch en beten wat to doon.
Dat Ziel, dat wi in düssen Andrag nu rinschreven hebbt, is för dat Plattdüütsche fast revolutionär: van Kindergarten bis to ‘n Abitur in de Einrichtungen, in de School Platt to snacken un nachher op Plattdüütsch ok dat Abitur to moken. Dat is dat Ziel, un dat is ne Revolution, wenn wi dat hinkriegen köönt. Un de dat wüllt, de schallen ok Plattdüütsch studeren könen. Dat ist noch en langen Weg. Ober mit düssen Andrag gifft wi den Startschuss daarför.
De Erlass „Die Region und ihre Sprachen im Unterricht“ ward fortsetzt. Dat hett de Ministerin ok al beschloten. Aver wi bruukt noch mehr Scholen, de daar mitmaken deit.
Wi wüllt Plattdüütsch as Unterrichtsfach in Sekundarstufe I un Sekundarstufe II implementieren. Daarför mööt en Kerncurricula entwickelt werden. Mit düssen Andrag gifft wi daarför den Opdrag.
Daarmit wi ok noog Schoolmesters hebbt, de dat Plattdüütsche den Kinners bibringen köönt, bruukt wie en Studiengang. An de Universität Oldenborg schall daarto dat Institut för Germanistik so utstaffeert werden, dat Plattdüütsch en grundständig studierbares Unterrichtsfach ward.