Herr Präsident! Leeve Froonslüüd und Mannslüüd! Ik bün seker: De een oder anner von uns hier in’n Landdag harr in sien Fachrebeet de een oder anner Saak noch geern in de reguläre Wahltied von’n Disch kreegen und to Enn bröcht. Ik ook. Aver dat schull denn woll nich sien: Uns Fraktionsvörsitter, de „roode Rambo“, hett de interfraktionelle Piesackeree villicht en beten to intensiv pleegt.
Und de ansünsten eher ruhige „swatte Dumbo“ is ut de Elefanten-Huut foohrt und hett den ganzen Porzellanladen vör de Tied in’n Dutt pedd.
So hebbt wi nu hüüt all uns letzte Tagung. Und dor freit mi dat denn ümso mehr, dat wi dat all tosamen, fast all tosamen, noch graad henkreegen hebbt, unsen nee formuleerten „Landsplaan Nedderdüütsch“ op’n Weg to bringen. De oole Plaan is oolt noog - Frauke hett eben dor op henwiest -, de stammt noch ut 1994, glöv ik. Wenn de Landdag hüüt, 2009, na 15 Johr, den oolen Plaan aktualiseert und fortschrifft, ward dat, meen ik, höchste Tied.
Wi wüllt mit den Landsplaan konkret anstüern, wat in uns Landsverfaten binnen steiht. In Artikel 9 heet dat dor kott und bünnig: „Dat Land wohrt de nedderdüütsche Spraak und bringt ehr vöran.“ Vöran bringen wüllt wi dat Plattdüütsche mit den Landsplaan ganz konkret so: Wi wüllt, dat all in de Kinnergoorns sotoseggen „bilingual“ nich bloots Hochdüütsch, sünnern ook Plattdüütsch snackt warrn dörf und kann. Wi wüllt, dat in uns Schoolen mehr Plattdüütsch ook in’n Ünnerricht mööglich ward und dat wi dorför ut uns Bildungsministerium en Nedderdüütsch-Erlass för de Schoolen kriegt. För Friesisch hebbt wi en gooden, aktuellen Schoolerlass ut 2008. Den köönt Se hüüt noch afschrieven, Herr Ministerpräsident, und denn Minister Biel den Opdrag geven, em morgen in Kraft to setten.
Wi wüllt in de Hochschoolen und in de Volkshochschoolen dat Plattdüütsche för Lehrut- und -wiederbillen insetten und integreeren. Und wi wüllt mit uns Landsplaan und hier und hüüt von disse Stell in de Karken und in de Theoters, in Politik und Verwaltung, vör Gericht und bi de Medien de Plattdüütschsnackers, de dat gifft, „ermuntern und ermutigen“ - so heet dat in den Landsplaan -, ehren Bidrag to leisten, dat dat Plattdüütsche nich Gefohr löppt, uns as schleswig-holsteinisches Kulturgoot verlustig to gahn.
Uns plattdüütsche Spraak und Kultur to pleegen und vörantobringen, so as dat in uns Landsverfaten binnen steiht, is ook för uns Politikers in Parlament und Regierung een Duer-Opgav, de wi uns ümmer wedder stellen mööt. De Landsplaan is’n Schritt to mehr Plattdüütsch mitten in uns Gesellschaft. Mit den Beschluss hüüt hebbt wi den Platt-Foot in de Döör, aver binnen sünd wi eerst, wenn de Regierung den Plaan ook ümsett.
In disse Richtung hebbt CDU, SPD, FDP und SSW ehr’n Andrag stellt: as Opdrag an de Landsregierung. Villicht köönt sik ja ook de Gröönen noch ansluten. Weer doch to schöön, wenn wi in uns letzte Sitzung ook na buten all tosamen, as Landdag insgesamt, för uns schööne plattdüütsche Regionalspraak noch’n Teken setten kunnen.
Herr Präsident! Leeve Kolleginnen un Kollegen! Gestern Obend, ik käm just vunne Sitzung, wull ik gau noch de Rede schriebn för hüüt un hebb denn doch schnell faststellt, dat Snacken dat eene is, Lesen is wat anneres, aber Schriebn is noch wat ganz anneres.
Jümmer mol wedder, alle dree, veer Johr, toletzt in’n Juni 2006, dorvör 2003 un 1999, snackt wi hier in’n Landdach över uns Heimatspraak. Un wat stellt wi tosamen fast? Jümmer weniger ward Platt snackt, tominst in’t dägliche Leeven. In Theoter oder an plattdütschen Obend in Heimatvereen mach dat noch anners ween, aver Plattdütsch as Umgangsspraak ward jümmer wedder torüchdrängt. Dat is allemal trurich.
Fröher, villicht vör 30, 40 oder 50 Johr, gehört sik dat nich, Platt to snacken, dor weer dat, wi man hüüt so schöön seggt, ,,uncool“. De kann woll keen Hochdütsch, hebbt de Lüd villicht dacht. Hochdütsch ward gliksett mit Bildung, tomminst op’n Land.
Hüüt is dat anners, Plattdütsch is ,,in“, gehört to uns Kultur un ward fördert vun alle Sieden. Un trotzdem, dat is min Indruck, ward weniger Platt snackt. Dat gifft villicht veele Grünnen, toon Deel licht dat sekerlich doran, dat in de Familien weniger oder gor nich mehr Platt snackt ward. Wenn in en Leevenspartnerschaft de een Deel noch Platt snacken kann, de anner aver nich, denn könnt wi dorvun utgoon, dat in disse Familie tokünftich nich mehr Platt snackt ward. Un wenn de Öllern nich Platt snackt, leert de Kinner dat ok nich mehr. Dat is schoad, un dormit fangt dat ganze Dilemma an.
Ik mutt togeben, so is dat ok bi mi. Mit min Öllern hebb ik veel, fast blots Plattdütsch snackt, mit min Fru, de Plattdütsch versteiht, aver nich spreeken kann, gar nich. Un min Kinner un min Enkelkinner leert un könnt dat schon gar nich.
Hamborch rüm oder in de groten Städte. Op Land, un dat is mine Hopnung, is dat doch noch recht en beten anners.
Denn Plattdütsch is en Deel vun uns Kultur in Schleswig-Holstein, aver nich blots in enige ,,folkloristischen Reservaten“, wie min Kolleg Eckehard Klug vör dree Johr seggt het. Kulturgut kann dat blots blieven, wenn de Spraak dächlich spraaken ward as uns Ümgangsspraak. Dat heet, wie snackt Platt, wenn wi mit eenanner umgaat, also tosaamen sünd.
Wi seet, uns Heimatspraak hett Help nödig. Je fröher wi bi de Kinner anfangen, desto beter. In Utsicht op disse Debatte bin ik bi uns in de Kinnergoorden gaan un hebb fraagt, wer denn dor Plattdütsch snacken kann vun de Kinner un de Kinnergoordnerinnen. Fehlanzeige, keen een weer dorbi. Un nebenan in de Grunschool weer dat ok nich beter. De Dörpskinner, de vör 60, 70 Jahr to School keemen, kunnen blots Plattdütsch snacken. De leerten in’t eerste Schooljahr de eerste Fremdspraak, dat weer Hochdütsch.
Siet de letzte Schoolmeister bi uns in’t Dörp, de vun Nordstrand stammt, vör negen Johr in Pension goan is, süht dat ok bi uns tämlich düster ut.
- Jo, so is dat. Wat ik seggen will: All de elven Punkte, de in de Andrach vun CDU, SPD, SSW un uns vun de FDP staan, sünd wichtig för uns Heimatspraak, könnt aver de dächliche Umgang in de Familien, bi de Arbeit, in de School oder in de Behörden nich ersetten.
To’n Schluss noch een lüttje Anekdote. Min Modder leeg in’t Krankenhuus, un ik weer dor, um se to besööken. Wi beide snackten Platt. Dor keem en Krankenschwester in’e Stuuv un pusselt hier rüm un pusselt dor rüm un güng överhaupt nich wedder ruut. Ik keek eer froagend an, un dor seggt se: ,,Sprechen Sie ruhig weiter, ich höre so gern beim Plattdeutsch zu.“
Herr Präsiden! Leeve Fruuns- un Mannslüüd! Ok de Grönen wön Plattdütsch erholn un de plattdütsche Kultur beworen un plegen. De Andrach vun CDU, SPD, FDP un SSW warrn wi ligers nich tostimmen. Lat mi de gröne Meenung darto verklarn.
„Es ist notwendig, das Plattdeutsche als wichtiges Kulturgut zu erhalten. Dazu sind wir schon durch die Europäische Charta der Regional- und Minderheitensprachen verpflichtet“, hett Landdagspräsident Martin Kayenburg seggt. He is de Vöörsitter vun’n Plattdütsche Bierat Schleswig-Holsteen.
Dat is sowiet klar un richtig. Richtig is aver ok, wenn de Andrach op de Plattdütsche Institut in Bremen hinwiest un faststellt: Die Existenz des Niederdeutschen ist auch in Schleswig-Holstein akut gefährdet.
Landesplan Niederdeutsch: De Plan besteiht siet 1993. Nu schall de wiederentwickelt warrn. De Grönen stimmen nich to. Worum?
Wat ward nich allns versproken in de Wahlkampf! Sporn möt wi. Alls schall op de Pröfstand. Inschnieden möt wi överall, dat de Lüüd, de Verbände, dat Landespersonal Wehdaag kreegen. Wi könnt nich hüüt Vörmiddag över Schuldenbremse snacken un dree Stunen later Geld rutklein för en friewillige Opgaav.
„Zudem ist ein umfassender Katalog zu entwickeln, wie Niederdeutsch nachhaltig in der Aus- und Fortbildung von Lehrkräften zu verankern ist.“
„Die Landesregierung wird daher gebeten nicht nur an der Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, sondern auch an der Universität Flensburg das Angebot für Niederdeutsch in Forschung und Lehre zu stärken und die Ausbildung besonders zum Spracherwerb sicherzustellen.“
Dat kost richtig wat. Un mien Monika hett dat al wedder nich dörchlaten, dat mutt vörher berekt warrn, wie veel kost dat un wat kommt dorbi rum.
„Die Landesregierung wird gebeten, sich insbesondere für die Nachwuchsförderung niederdeutscher Theatergruppen einzusetzen.“