Dann hebbt wi hier ne wunnerbore Stiftung, is mi upfallen: Plattdüütsch Stiftung Neddersassen. De gifft et al siet 2007. Dat is in Stade. De hebbt wi ok finanziell van hier unnerstützt.
Interessant is ok: Bi de Oldenburgische Landschaft hebbt se extra ne Volontärstelle inrichtet, um dat Ganze en bittken zu pflegen.
Dat Saterfreesche is ne Sache, wor man sowieso begeistert is. Dor kann ik bloß staunen. Haase, du kannst et nich; ich kann et ok nich. Saterfreesch is ne Arigkeid, kann man bloß seggen. Dor in de Moorgebiete proot se noch so, as de Vörfahren, de ollen Kelten, sük vor dree-, veer-, fievdusend Johr unnerhollen hebbt. Dat mööt wi natürlich immer weer fördern un ganz doll finden, dat einige Lüü sük der Sache noch annehmen. Ik finn dat prima, dat dat löppt.
Wi hebbt ok verschiedene Festivals. Nu kunn ik stunnenlang vertellen, wu völle kulturelle Veranstaltungen un Theoters un Chöre et gifft un wat nich alles - dartig Veranstaltungen allennig för de Oldenburgers -, wat de alls maakt hebbt, ok Lehrerfortbildung. Ik finn prima, dat dat offenbar funktioneert.
Dann will ik noch eine Sache anproten. Dat is hooginteressant, weil ik dat ok privat mol so mitbeleevt hebbe. Dor gifft et ne Broschüre van de Oldenbörger Landschaft „Plattdüütsch up ‘t Wark“. Dor willt de mehr d’rup rut, dat man in de Betriebe dat Plattdüütsche pflegt - sogaar in Banken un all de Geschichten -, um ok dor de Lüü to informieren un en bittken to gewinnen; villicht ok för neje Technologien, wat et alle gifft.
I weet ja, ik koom van de Gegend van Papenborg. Dor hebbt wi de Meyer-Werft. Dor baut se de gröttsten Schippe van de Welt. Mindestens 2 500, 3 000 Lüü arbeitet to glieke Tied in so ’n Schipp, in so ’n Rohbau. Dat is hoogspannend.
Dor musst du mol dörgahn un kieken, wu de sük unnerhollt. Eerste Sprake up so ’n Damper: Plattdüütsch. Well mit Plattdüütsch nich klaarkummt, weil he van China oder van Indonesien oder van sonst woher kummt: Tweede Spraak is Englisch. De darde Sprake eerst up so ’n groot Bauschipp is Düütsch. De helpt sük alle, un dann löppt dat wunnerbor, up Plattdüütsch in eerster Linie. Man mott seggen: De baut up Plattdüütsch sotoseggen de besten Schippe van de Welt. - Du kannst also lehren: Wenn du Platt proten kannst, büst du Weltspitze.
En letzten Punkt will ich hier villicht noch anbrengen. Wi hebbt natürlich die Europäische Charta, wat alle mott un wu dat organiseert is. Dat mag alles richtig ween. Aber - dat nehmt mol so ’n Minister för Justiz of - man mott nich alles mit en Gesetz regeln. Meestens, wenn man anfangt, över Gesetze un so wat natodenken, dann is et al malöört, dann is dat Kind in ’t Water.
Also, nix Niederdeutschgesetz un wat dor fordert word! Dor holl ik gaar nix van. Wi mööt eerst in usen Kopp mit us klären, dat wi dat Plattdüütsche noch erhollen willt. Dor mööt ik mit Harte erklären un mit Harte ümsetten, wor wi dat överhaupt maket.
- Schönecke, dor mosst du mit diene Enkelkinner ok Platt proten, dat de dat ok noch lehrt, oder in diene Betriebe, wenn de an ’t Verkopen bünd.
Dat mööt wi ok in de Scholen maken. Usen Landdagspräsident - dat hebb ik noch in Erinnerung - haff ne wunnerbore Kita. Natürlich kriegt de alls, wat nödig is. Aber dor hebbt se ok ne Gruppe, de Platt proot. Dat is wunnerbor, un dat funktioneert. De Kinner lehrt beides un hebbt Spass d’ran. Dor kümmt meist de öllere Lüü ut de Gemeinde un brengt de dat bi.
Wi hebbt nu de letzten Johren immer mehr Ganzdagsscholen kregen. Dor is ok namiddags Tied för ’ne Arbeitsgemeinschaft oder för Lüü, de dann in de School komem un seggt: Wi proot mit de Kinner Plattdüütsch; wi brengt de dat bi. - Dat ganze Denken, ok dat Geschichtliche, wat dorachter steiht usw., is hooginteressant. Well dat mol beleevt heff, de market, wu gespannt de Kinner dann bünd, wenn dat op de Aard un Wiese geiht.
Wi könen also ne ganze Menge mitnanner maken. Aber per Gesetz? - Dor kann ik jo bloß van offraden; dat bruukt et nich. Dat mööt wi einfach maken, dat mööt wi immer mehr maken.
In düsse ganze Richtung passt dann ok, dat wi so ne Debatte hollt. Et was villicht gor nich verkehrt, wenn wi dat eenmaal in ’t Johr döön. Dann kann man ok lehren, dann könen Ji de niegen Kandidaten för den nächsten Landtag seggen: Ohne Platt to könen, kummst du hier gor nich hen. - Also, et lohnt immer mol.
Miene Damen un Heren, ik mott seggen: Ik bün dankbar, dat ik hier proten düsde, dat Ji mi lüstert hebben, dat Ji wat lehrt hebben. Leest Jo dat alle good dör! Wenn du ’t noch nich daan hest, Gerd Will, kannst du dor richtig wat van lehren. Wi in Neddersassen hebben en Anliggen, un dat is Plattdüütsch, un dat is bi uns in besten Hännen.
Ik will mi düchtig bi Minister Busemann bedanken. Man kunn marken: Dor weer en Bült Hart dorbi. Dorför allerbesten Dank.
Wat upfallen is: Dat is so ruhig in d’ Plenarsaal. Ik hebb dat Geföhl, dat dejenigen, de dor sonst immer tüschenropen doon, en heel Bült nich verstahn. Dat kann de Grund ween.
Leve Vörsitter! Leve Froonslüü! Leve Mannslüü! De Minister hett dorvan snackt, dat wi kene Gesetze bruukt, um richtig wat för ’t Plattdüütsche to doon. Aver wi mööt ok seggen: Dat hier is de Zwischenbericht för dat Plattdüütsche un för dat Saterfrees. Dat is en Börgerrecht för de Lüü, dat de in de Verwaltung un vör Gericht un mit uns Platt snacken doont - as Ulf Thiele dat hier seggt hett to ’n Anfang -, so dat wi immer dorüm weten müsst: Dat is een Börgerrecht, Platt to snacken in Neddersassen, un düsset Börgerrecht wöölt CDU un FDP ok hoogholen, un dat wöölt wi umsetten.
Wi snackt nu vandaag över de 140 Fragen un Antwoorden. Dat wöör ne bannich grote Anfraag, ok wenn ik seggen müss, dat ik nich jümmer ganz tofreden mit de Antwoorden ut de Landesregierung bün, leve Minister Busemann. Aver wat nich is, dat kann ja noch weren.
Plattdüütsch un Saterfrees - dat mööt wi hier seggen - sünd Deel vun use Landeskultur. Vele Minschen - vörnehmlich in use ländlichen Regionen un ok in de Städte - sünd mit Platt un Saterfrees in ehr Familie opwussen. Se sünd use Botschafter för Platt un Saterfrees in de Gesellschaft.
Dormit en Spraak aver en Tokunft hett, is de aktive Vermittlung an de nächste Generation notwendig. Dorüm is op de een Sied wichtig, dat Oma un Opa mit ehr Enkels Platt un Saterfrees to Huus snackt. Aver op de anner Sied is ok wichtig, dat de Vermittlung ok in de Scholen un in de Kinnergartens vanstatten geiht. Deswegen hebbt wi ok ne Menge van de 140 Fraag, de wi opschreven hebbt, för Hoogscholen, för Scholen un för Kinnergartens stellt.
Dor is för mi to ’n Bispeel de Fraag, worüm wi blots in Ostfreesland en Vernetzungstreffen van de KitaMitarbeiters hebbt, de Platt snackt oder - in Ostfreesland - proot. Ich fünn, dat wöör ne gode Idee, dat ok in anner Regionen umtosetten. Ik hoop, dat de anner Landschaften sük ok so ’n Vernetzungstreffen op de Fahnen schrieven doot, dormit wi mehr Multiplikatoren för de plattdüütsche Spraak gewinnen künnen.
intofordern, ward noch nich noog nützt van de Scholen. Villicht mööt de Landesschulbehörde dor noch en beten mehr Beratung an den Tag wassen laten, dat wi dat Plattdüütsche noch stärker unnerstützen, un dat wi in de Regionen, wor Platt snackt ward, ok Lehrers finnt, de Platt mit de Kinners snacken künnt, dormit dat aktiv wieter snackt ward.
De wichtigste Ansatztied is ut miene Sicht de Grundschool. In de Grundschool word de Vörlagen dorför sett, dat de Kinner Platt snacken doot. Dat wöör bi mi ok so. Wi hebbt nu - dat hett de Minister Busemann seggt - massig mehr Ganztagsscholen, as wi dat noch vör enige Johren hatt hebbt. Dorüm hoop ik eigentlich, dat de Heimatvereins mit de Ganztagsscholen en beten mehr Kooperationen tohopen bringt, dat wi Lüü, de Platt snackt, ok in de School kriggt, dat de mit de Kinners Platt snackt. Denn blots, wenn du dat snackst, dann leevt dat ok, un dann köönt wi de Kinner dorför animeren, ok dat Plattdüütsche in Huus to snacken.
Ne ganz positive Geschichte - dat seggt de Antwoord up de Anfraag ok - is de Utbildung in de Rahmen van dat Lehramtsstudium an de Uni Ollenborg.
Dat hett de Minister ok al seggt. Wi hebbt letzt Johr 198 Studierende hatt, de sük dor plattdüütsche Kompetenzen anlehrt hebbt.
An düsse Stell segg ik ok mol dankeschön dorför, dat se sik so engageert för de plattdüütsche Spraak dor insett.
De Heimatbund hett ok vörsläggt, dat wi us de Kerncurricula noch mol ankieken müsst. Ik bün nu keen Schoolpolitiker, aver ik glööv, dat, wat för dat Japanische geiht, mööt normalerwies ok för Plattdüütsch gahn.
Aver Plattdüütsch is nich bloß en Spraak, Plattdüütsch is ok en Lebensgefühl. Dat drückt sich in dat mannigfaltige Angebot vun de plattdüütsche Kultur ok ut. Dat Land Neddersassen unnerstützt to ’n Bispeel de Plattdüütsch Stiftung Nedersassen, un dat gifft de Imagekampagne „Platt is cool“, de sük för de jungen Lüü richtig insett. Dat maken de Landschaftsverbände.
An düsse Stell mööt wi ok mol seggen: Ohne de Arbeid van de Landschaftsverbände seech dat för de plattdüütsche Sprok gor nich so good ut in Neddersassen. Deswegen mööt wi dor ok noch mol seggen: De Landschaftsverbände sind ne richtig gode Inrichtung hier in Neddersassen, de wi wieder unnerstützen schallen.